Çocuklarda Anemi (Kansızlık)
Dünyada okul öncesi ve okul yaşında olan çocukların 600 milyonunun anemik olduğu bunlarında yarısının demir eksikliğine bağlı olduğu bilinmektedir. Amerika verilerine göre tüm çocukların %20’si çocukluk yaşları boyunca bir kez anemi tanısı almaktadırlar.
Anemi, çocukların yaş ve cinsiyetlerine göre normal aralığın 5.persantilin altında olması olarak tanımlanır.
Çocuklarda Hemoglobin, Hematokrit ve MCV Normal Değerleri
Anemi, sıklıkla kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) boyutuna göre mikrositik (<80 fl), normositik (80-100fl) veya makrositik(> 100 fl) olarak sınıflandırılmaktadır.
Anemi Nedenler
Genel olarak anemi sıklığının çocuklarda azalmış olduğu bildirilse de düşük gelirli aile çocuklarında oran %13’lerden %15’lere yükselmiştir. Anemi nedenleri çocuklarda yaşa göre değişir.
Çocuklarda Yaşa Göre Anemi Nedenleri
Yenidoğan
Kan kaybı
Plasenta ayrılması
Travma
Kafa derisi altına kanama
Anne-bebek veya ikiz eşleri arası kan transfüzyonu
İzoimmünizasyon
ABO kan grubu uyuşmazlığı
Rh uyuşmazlığı
Doğumsal
Herediter sferositoz
G6PD enzim eksikliği
Doğumsal Enfeksiyon
Parvovirus B19
HIV
Sifiliz
Kızamıkçık
Sepsis
Diamond Blackfan Anemisi
Fankoni Anemisi
1-3 Yaş
Demir eksikliği
Yetersiz alım (beslenme)
Kronik gizli kanama (fazla inek sütü, inflamatuvar bağırsak hastalığı, Parazit, Meckel Divertikülü)
Enfeksiyon
Kanama
Travma
Gastrointestinal sistemden kanama
Hemoglobin yapısı veya sentezinde bozukluk
Talassemi (Akdeniz anemisi)
Orak Hücreli Anemi
Eritrosit (Kırmızı Hücre) Enzim Bozuklukları
G6PD eksikliği
Piruvat kinaz eksikliği
Anemi, bir tanı değil bulgu olup neyin neden olduğu araştırılmaldır. Çocuklarda anemi genel olarak eritroistlerin az üretilmesine veya artmış eritrosit yıkımına bağlıdır.
Demir eksikliği, çoğunlukla eritrosit üretiminin azalmasına yol açarak anemiye neden olmaktadır. Demir eksikliği için risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir.
Erken doğmuş bebekler
Beslenme bozukluğu
Günde 500-700 m’den fazla inek sütü tüketimi
Kronik kan kaybı
Diğer eritrosit üretiminin azalmasına yol açan durumlar ise
Kronik inflamasyon veya enfeksiyon
Böbrek yetmezliği
İlaç kullanımı
Viral enfeksiyonlar
Kemik iliği hastalıkları
Anemi için risk faktörleri
Azalmış eritrosit üretimi
Kronik hastalık anemisi
Böbrek hastalıkları
Hipotiroidi
Kronik inflamasyon veya enfeksiyon
Inflamatuvar bağırsak hastalığı (inflmasyon, beslenme bozukluğu)
Çölyak hastalığı (inflmasyon, beslenme bozukluğu)
Demir eksikliği
Pika (toprak yeme ve kurşun zehirlenmesi kısır döngüsüne dikkat)
Beslenme bozukluğu
Demir, folik asit, vitamin B12, Vitamin A, D eksikliği
Erken doğum
Azalmış demir depoları
Yakalama büyümesi için artmış demir ihtiyacı
Artmış eritrosit yıkımı
Ilaçlar
Primaquine
Sulfametoksazol
Nitrofurantoin
Fenitoin
Irk
Afrika (orak hücreli anemi)
Akdeniz, Asya (talessemi, akdeniz anemisi)
Bazı yahudi grupları, filipinliler, Yunan, Kürtler (G6PG eksikliği)
Aile öyküsü varlığı
Talessemi
Sferositoz
Orak hücreli anemi
Mekanik kalp kapakçığı
Cinsiyet
G6PD ve piruvat kinaz eksikliği X’e bağlı geçer (erkeklerde daha sık)
Splenomegaly (Dalak büyüklüğü)
Klinik Semptom ve Bulgular
Huzursuzluk
Pika (toprak yeme)
Sarılık
Nefes darlığı
Çarpıntı
Solukluk
Taşikardi
Glossit
Kalpte üfürüm
Büyüme geriliği
Tanısal Testler (Bu testler hastaya göre planlanır)
Tam kan sayımı
Perifeirk yayama
Demir
Demir bağlama kapasitesi
Ferritin
Retikülosit hemoglobin içeriği
Retikülosit sayımı
Mentzer Indeks (MCV/RBC sayısı, < 13 talessemi; >13 Demir eksikliği)
Kan kurşun düzeyi
Gaitada gizli kan
Hemoglobin elektroforezi
Kronik hastalık şüphesi versa ilgili tetkikler
Folik asit
Vitamin B12
Tiroid fonksiyon testleri
Karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri
Amerika Pediatri Akademisinin anemi tarama önerileri aşağıda sıralanmıştır.
Amerika Pediatri Akademisi
Demir eksikliği anemisinin sık olduğu bölgelerde
Tıbbi riski olan bebeklerde
Demir eksikliği için risk oluşturan diyetle beslenen çocuklarda
9-12. aylarda tarama, bundan 6 ay sonra tekrar
Risk Grupları
Erken doğan bebekler
Düşük doğum ağırlıklı bebekler
Düşük demir içerikli beslenen infantlar
6 aydan büyük anne sütü ile beslenen ve demir desteği almayan bebekler
Tedavi
Anemi tedavisi nedene yönelik olarak planlanır. Demir eksikliği, belli kurallar çerçevesinde ağızdan demir ile tedavi edilir. Zaman zaman damardan demir tedavisi de gerekebilir. Anemiye bağlı semptomu olan derin anemili çocuklarda kan yransfüzyonu yapılır ve bu arada neden yönelik tetkikler yürütülür.
Demir eksikliğinin önlenmesi için günlük yaşa göre alınması gereken miktarlar alınmalıdır.
Günlük Demir İhtiyacı
Zamanında doğmuş bebeklerde 4-6 aya kadar
0,27 mg
4-6. ay- 1 yaş arası
11 mg
Erken doğan veya düşük doğum ağırlıklı bebeklerde 1 ay-1 yaş arası
2-4 mg/kg
1-3 yaş
7 mg